ΕΙΚΟΝΕΣ: Αυτά Ζωγράφισαν στην Αθήνα τα Παιδιά που Έχουν Ζήσει τον Πόλεμο

«Από εδώ...», μου λέει η Χρύσα Πλακιώτη, οδηγώντας με σε μια μεγάλη παγωμένη αίθουσα. Στους τοίχους είναι επιμελώς στοιχισμένες παιδικές ζωγραφιές και άλλες χειροτεχνίες. Πλησιάζοντας κοντά, παρατηρώ πως τα πολύχρωμα θέματα στις λευκές κόλες Α4 φέρουν αναμνήσεις πολέμου και πλήθος αρνητικών εμπειριών. «Είναι ζωγραφιές παιδιών;», ρωτώ αμήχανος την Χρύσα. «Ναι, είναι από το γκρουπ που δουλέψαμε στον καταυλισμό», μου απαντά. Στα έργα των παιδιών απεικονίζονται αναποδογυρισμένες βάρκες, όπλα και ματωμένες καρδιές. Η Χρύσα δείχνει εξοικειωμένη με τα ψυχολογικά συμπτώματα ενός πολέμου. Εργάστηκε για μήνες στον καταυλισμό του Αγίου Ανδρέα με τα παιδιά των προσφύγων, στο πρότζεκτ «Art Emergency», το οποίο αποτελεί ένα πρόγραμμα θεραπείας και υποστήριξης μέσω της Τέχνης και αφορά κατά κύριο λόγο νέους πρόσφυγες. Το πρόγραμμα σχεδίασε και εφάρμοσε η μη κερδοσκοπική οργάνωση, ΑΜΑΚΑ σε συνεργασία με τη ανθρωπιστική οργάνωση Mercy Corps και «τρέχει» από την άνοιξη του 2016.  

Η Χρύσα με ξεναγεί στο χώρο για να δούμε τα υπόλοιπα έργα. «Το θέμα μας ήταν το ταξίδι», μου εξηγεί. «Ουσιαστικά αυτό που θέλαμε να πετύχουμε ήταν αντιληφθούν τα παιδιά, με έναν εικαστικό και θεραπευτικό τρόπο, την έννοια του ταξιδιού και τη  χρονικότητα παρελθόντος, παρόντος και μέλλοντος. Στόχος ήταν να ενισχύσουμε τη δημιουργική έκφραση, το διάλογο και τους κοινοτικούς και κοινωνικούς δεσμούς, ώστε να αμβλύνουμε τα τραύματα που φέρουν, αλλά και να μετριάσουμε τις όποιες αρνητικές εμπειρίες. Τα κύρια υλικά που χρησιμοποίησαν στα έργα τους αφορούσαν τα στοιχεία της φύσης: γη, αέρα, νερό και φωτιά. Υλικά που μπορεί να συναντήσει κάποιος σε ένα ταξίδι του σε οποιοδήποτε τόπο. Η γη παρουσιάστηκε συμβολικά μέσα από δραστηριότητες με πηλό, το νερό μέσα από τον υγροποιημένο πηλό, ο αέρας συνδέθηκε με την επικοινωνία μέσω νημάτων και τέλος η φωτιά ήταν το εσωτερικό πάθος για δημιουργία, ένας συμβολισμός που κατακτήθηκε βήμα προς βήμα με την πάροδο του χρόνου».

Τα αγόρια  ήταν πιο ανοιχτά θεραπευτικά. Τα κορίτσια ήταν πιο διστακτικά, χρειάστηκαν περισσότερο χρόνο για να αισθανθούν ασφάλεια.

«Συμμετείχαν με ενδιαφέρον στη διαδικασία;», ρωτώ τη Χρύσα. «Δεν ήταν καθόλου εύκολο στην αρχή. Μην ξεχνάς πως πρόκειται για παιδιά που καθημερινά παλεύουν για την επιβίωσή τους, ενώ ήδη είναι "τραυματισμένα" από τις αναμνήσεις ενός σκληρού πολέμου. Εστιάσαμε  πολύ πάνω στα θέματα του θυμού, της μοναξιάς, της απομόνωσης και δουλέψαμε  μια ποικιλία υλικών και δραστηριοτήτων, γιατί ήταν η ανάγκη κυρίως των αγοριών. Τα αγόρια βασικά ήταν πιο ανοιχτά θεραπευτικά και προσπαθούσαν να εξωτερικεύσουν τις αρνητικές εμπειρίες τους -τα κορίτσια ήταν πιο διστακτικά, χρειάστηκαν περισσότερο χρόνο για να αισθανθούν ασφάλεια».  

«Καλησπέρα», μια άγνωστη φωνή μας πλησιάζει από πίσω. «Α να σου συστήσω την Αναστασία Γεωργίου, είναι Liaison Officer της Mercy Corps στην Ελλάδα. Μαζί πραγματοποιήσαμε το πρόγραμμα», μου εξηγεί η Χρύσα. Καθόμαστε σε ένα τραπέζι, ενώ γονείς πρόσφυγες βγάζουν φωτογραφίες τα έργα των παιδιών τους στην αίθουσα. «Οι νέοι καθ' όλη τη διάρκεια της προσφυγικής κρίσης είναι αφανείς, εγκαταλελειμμένοι, απογοητευμένοι, χωρίς διάθεση και πλάνα για το μέλλον τους. Προσπαθήσαμε με το συγκεκριμένο πρότζεκτ να δημιουργήσουμε ένα κανάλι μέσα από το οποίο η ενέργεια, η πίεση, η απογοήτευση θα μετατρεπόταν σε κάτι δημιουργικό, σε μια διαδικασία που θα απελευθέρωνε εγκλωβισμένα  συναισθήματα και σκέψεις», υποστηρίζει η Γεωργία.ΑΜΑΚΑ

Στα έργα τους κυριαρχούν συναισθήματά όπως στεναχώρια, μοναξιά, θυμός, έλλειψη ελπίδας.

«Αποτελέσματα υπήρξαν;», ρωτώ και τις δύο. Το λόγο παίρνει η Χρύσα. «Έπειτα από δύο μήνες δουλειάς, ναι μπορώ να πω είχαμε θετικά αποτελέσματα. Δημιουργήσαμε μια σταθερή ομάδα μέσα σε έναν ασφαλή και προστατευμένο χώρο, τα παιδιά ανέπτυξαν σχέσεις μεταξύ τους, εκφράστηκαν ελεύθερα, έπαιξαν, ενίσχυσαν την αυτοεικόνα και την αυτοεκτίμησή τους. Τα αγόρια, βέβαια, εξέφραζαν κυρίως δυσάρεστα συναισθήματα. Αισθάνονταν την ανάγκη να μιλήσουν για τη σωματική και ψυχολογική βία που υπέστησαν στο ταξίδι τους. Στα έργα τους κυριαρχούσαν συναισθήματά όπως στεναχώρια, μοναξιά, θυμός, έλλειψη ελπίδας. Αυτό αποτέλεσε και ένα βασικό στοιχείο αστάθειας, για κάποια παιδιά, αναφορικά με την ομάδα.  Σε αντίθεση, τα κορίτσια ενώ εξέφρασαν τα τραύματά τους έπειτα από ένα διάστημα, έδειχναν να προσμένουν ένα θετικό μέλλον».