Για την ακρίβεια, μπορεί να μην είναι καν ψυχοπαθείς, σύμφωνα με τον επίσημο ορισμό. Η ψυχοπάθεια, σε αδρές γραμμές, μπορεί να περιγραφεί σαν ένας συνδυασμός μεταξύ συναισθηματικής ψυχρότητας και ροπής προς τη βία. Οι πιο αμείλικτοι ψυχοπαθείς σκοτώνουν χωρίς τύψεις και διαμελίζουν τα θύματά τους, με την ηρεμία που κάποιος άλλος μπορεί να βουρτσίζει τα δόντια του.
Αυτή η μορφή διαταραχής είναι γνωστή και ως «κλασσική» ή «ιδιοπαθής» ψυχοπάθεια, αλλά μερικές φορές η διαταραχή είναι πιο συγκαλυμμένη, όπως συμβαίνει με εκείνους που είναι εκμεταλλευτικοί, και ιδιαιτέρως εύγλωττοι ομιλητές, χωρίς να είναι απαραίτητα και βίαιοι.
Το 2014, ο Βέλγος καθηγητής ψυχιατρικής, Σάμιουελ Λέιστεντ, θέλησε να ανακαλύψει ποιοι κινηματογραφικοί χαρακτήρες, αντανακλούσαν, πιο πειστικά, αυτά τα χαρακτηριστικά.
Έτσι, όπως θα έκανε και κάποιος φανατικός κινηματογραφόφιλος, ο Λέιστεντ, κάλεσε δέκα φίλους του προκειμένου να τον βοηθήσουν να παρακολουθήσει 400 ταινίες, σε διάρκεια τριών ετών. Οι ταινίες κάλυπταν σχεδόν έναν αιώνα κινηματογράφου, από το 1915 μέχρι το 2010. Όταν η ομάδα ολοκλήρωσε την παρακολούθηση των ταινιών, κατέληξαν με μια συγκομιδή 126 ψυχοπαθητικών χαρακτήρων, οι 105 εκ των οποίων, ήταν άντρες. Και οι παρακάτω, είναι οι τρεις πιο ρεαλιστικοί ψυχοπαθείς:
1. Αντον Σιγκούρ, «Καμιά Πατρίδα για τους Μελλοθάνατους»
Ο Λέιστεντ και οι συνάδελφοί του, κατέληξαν στο τέλος της έρευνάς τους, ότι ο χαρακτήρας που ενσαρκώνει αποστομωτικά ο Χαβιέ Μπαρδέμ, στο μεταμοντέρνο, νουάρ γουέστερν των αδερφών Κοέν, είναι ένας κλασσικός ψυχοπαθής. Προσεγγίζει το φόνο με μια ανατριχιαστική αίσθηση κανονικότητας, τέλεια έτοιμος να αδειάσει το χαρακτηριστικό όπλο του για την εξόντωση βουβαλιών, χωρίς να συσπαστούν καν οι μυς του προσώπου του.
«Φαίνεται να είναι αποτελεσματικά άτρωτος και ανθεκτικός σε κάθε μορφής συναίσθημα ή στην ανθρωπιά», γράφει ο Λέιστεντ.
2. Χανς Μπέκερτ, «Μ»
Ο παιδοκτόνος του Πίτερ Λορέ, από το εξπρεσιονιστικό αριστούργημα του Φριτς Λανγκ, που γυρίστηκε το 1931, συγκεντρώνει πολλά από τα χαρακτηριστικά στοιχεία που τώρα θεωρείται ότι προσιδιάζουν σε έναν κυνηγό παιδιών, παρατηρούν ο Λέιστεντ και οι συνάδελφοί του.
«Ο Λορέ αποδίδει τον Μπέκερτ, σαν έναν εντελώς ασήμαντο άνθρωπο που βασανίζεται από την παρόρμηση να δολοφονεί παιδιά με τελετουργικό τρόπο», γράφουν. Η διάγνωση αυτού του χαρακτήρα, πιθανότατα θα τον τοποθετούσε ανάμεσα στους «ψευδοψυχοπαθείς», τους οποίους αρκετοί ονομάζουν πια, «κοινωνιοπαθείς». Η σκληρότητά του, βέβαια, υπονοεί και την ύπαρξη ψύχωσης.
3. Χένρι Λι Λούκας, «Henry: Portrait of a Serial Killer»
Χαλαρά βασισμένο στην πραγματική ιστορία του Χένρι Λι Λούκας, ένας τεξανού άνδρα που ομολόγησε εκατοντάδες δολοφονίες στην Αμερική, το φιλμ από το 1990, είναι ένα χρονογράφημα της ασταθούς ζωής αυτού του φρικιαστικού κατά συρροή δολοφόνου.
Ο Λέιστεντ, υποστηρίζει ότι η αδυνατότητα του χαρακτήρα να θέσει σχέδια για τη ζωή του, σε συνδυασμό με την διαταραγμένη προσωπική ζωή και τις κακές σχέσεις με την οικογένειά του, τον μετατρέπουν σε αρχέτυπο ιδιοπαθούς ψυχοπαθή.
Παρά το γεγονός ότι έχουν στοιχειώσει αρκετούς από τους εφιάλτες μας, εικονικοί κινηματογραφικοί ψυχοπαθείς, όπως ο Πάτρικ Μπέιτμαν του «American Psycho», ο Νόρμαν Μπέιτς του «Ψυχώ» και ο Χάνιμπαλ Λέκτερ της «Σιωπής των Αμνών», δεν εμπίπτουν στην επίσημη κατηγορία. Μπορεί να είναι διασκεδαστικοί ή τρομακτικοί, λέει ο Λέιστεντ, αλλά απέχουν απ' το να χαρακτηριστούν κλασσικοί ψυχοπαθείς.
Για παράδειγμα ο Νόρμαν Μπέιτς, φαίνεται περισσότερο να υποφέρει από παραισθήσεις, είναι πιο πολύ ψυχωτικός, παρά ψυχοπαθητικός χαρακτήρας, βρίσκεται στο έλεος της φαντασίας του. Στον πραγματικό κόσμο θα ήταν ανίκανος να διαπράξει ένα αληθινό έγκλημα.
«Στο συγκεκριμένο πεδίο που μας ενδιαφέρει, φαίνεται ότι η ψυχοπάθεια στο σινεμά, παρά την μεγάλη εξέλιξή της, στον κλινικό τομέα, παραμένει εν πολλοίς μυθοπλαστική», γράφει ο καθηγητής, και συμπληρώνει: «οι περισσότεροι από τους δημοφιλείς εγκληματίες στην μαζική κουλτούρα, ενσαρκώνουν την παγκόσμια εικόνα του μπαμπούλα, είναι κάτι σαν εγκληματικά “αρχέτυπα”.»
Εν ολίγοις, μόνο μια μειοψηφία φιλμικών χαρακτήρων, αξίζει μια πραγματική, επιστημονική διάγνωση. Οι υπόλοιποι, απλώς κολακεύουν την μεγάλη γκάμα των στερεοτύπων μας.
http://www.cinemag.gr